ARMIA MODLIN: Modlin - 5 schronów.

Ta jedna z największych twierdz rosyjskich na ziemiach polskich pozostawała w rękach wojska również w okresie międzywojennym, pełniąc głównie funkcje koszarowe i magazynowe. W 1909 r. nie podległa ona decyzji o kasacji twierdz, przez co jej dzieła fortyfikacyjne stanowiły poważny potencjał obronny również 30 lat później.

Warto zaznaczyć iż polska fortyfikacja lekka, będąca tematem niniejszego cyklu artykułów, narodziła się właśnie w Twierdzy Modlin. Na tutejszym poligonie saperzy wznieśli bowiem kilkanaście obiektów doświadczalnych, wśród których wyróżniał się schron powstały w 1929 r., zadziwiająco podobny do projektów z późniejszej Instrukcji Saperskiej.

Na przełomie maja i czerwca, stacjonujący w Cytadeli 1. batalion saperów Legionów im. Tadeusza Kościuszki zmobilizował 8. batalion saperów (mjr Walerian Klimowicz). Ta jednostka była głównym wykonawcą robót fortyfikacyjnych, zaprojektowanych przez oficera sztabu 8. DP, kpt. dypl. Stanisława Skierskiego. Prace, mające na celu wzmocnienie wewnętrznego pierścienia obronnego Twierdzy, rozpoczęto dość wcześnie - 13 czerwca. Było to możliwe, gdyż na terenie wojskowym saperzy nie byli skrępowani odszkodowaniami za wyrąb lasów czy zniszczenie płodów rolnych (ograniczenia te zniesiono na całym obszarze kraju 12.07.1939 r.). Schrony żelbetowe, w liczbie 5 sztuk (na 15 planowanych) wybudowano na przedpolu poligonalnego obwodu fortyfikacyjnego z lat 1834-40. Samą cytadelę przygotowywał zaś do obrony III/32. pp.

Do obrony przystosowano również forty I - III (1883-88, modernizowane po 1894) oraz dzieło pomocnicze D1. Dzieła te połączono rowem przeciwczołgowym, ich tradytory i kaponiery przystosowano prowizorycznie do użycia artylerii i broni maszynowej, w wałach przygotowano stanowiska strzeleckie. Ponadto, na przedpolu Fortu IV, batalion elektrotechniczny zainstalował eksperymentalne przeszkody pod wysokim napięciem. W jednej z prochowni na terenie cytadeli przygotowano stanowisko dowodzenia dla dowódcy Armii "Modlin", gen. bryg. Emila Przedrzymirskiego-Krukowicza. Wzniesiono również dwa dodatkowe mosty na Wiśle i Narwi. Natomiast zmodernizowany w latach trzydziestych północno-zachodni odcinek zewnętrznego fortowego obwodu fortyfikacyjnego (1912-15) ze względu na brak sił pozostał nie obsadzony. Prace fortyfikacyjne ustały 29 sierpnia, wraz z wymarszem 8. DP na front.

Zauważyć należy również, że w pierwotnym planie obrony Modlin funkcjonował jako przedmoście, zatem możliwość obsadzenia położonych na południowym brzegu Wisły umocnień Kazunia nie była początkowo w ogóle brana pod uwagę, a znajdujące się tam forty przygotowywano do obrony w sposób improwizowany, już w trakcie działań wojennych.

Typy schronów na pozycji:

· schron do ognia dwustronnego - 5 obiektów

Dowódcą przedmościa został płk Wacław Młodziankowski, dotychczasowy II dowódca Piechoty Dywizyjnej 8. DP (była to pokojowa, zakamuflowana nazwa dowódców obozów warownych, znajdujących się w rejonie dyslokacji danej dywizji). Początkowo, załoga Modlina składała się z następujących jednostek: III/32. pp na fortach II i III (mjr Marian Jana), IV/32. pp na linii schronów 1-2-3, V/32. pp na linii schronów 4-5 (zbiorcze dowództwo ppłk Ignacy Gajda), VI/32. pp w Zakroczymiu, na dziele D1 i Forcie 1, VII/32. pp w rejonie wsi Gałachy (zbiorcze dowództwo ppłk Marian Markiewicz), 13. i 14. plutonu artylerii pozycyjnej, z których jedno działo ustawiono w Pomiechówku, a trzy w Zakroczymiu (dowódcy nieznani), 8. bap-lot (kpt. Józef Płodowski) i 14. kompanię ckm przeciwlotniczych (kckm p-lot) typ B (dowódca nieznany) do obrony mostów, lekki pociąg pancerny nr 15 (kpt. Kazimierz Kubaszewski) na stacji w Nowym Dworze.

Walki o Twierdzę Modlin zostały również opisane szczegółowo w licznych publikacjach i nie będziemy ich tutaj przedstawiać, zabrakłoby również miejsca na wyszczególnienie wszystkich zmian w składzie i dyslokacji załogi Twierdzy.

Mapa.

Schron nr 2, położony na terenie obecnego lotniska.

Schron nr 3, położony na terenie obecnego lotniska.

Schron nr 3 - inne ujęcie.

Schron nr 4, położony na terenie obecnego lotniska, w okresie powojennym przebudowany na schron przeciwlotniczy dla obsługi pobliskiej komendy portu lotniczego.

.